Program tanımları
GENEL SOSYOLOJİ VE METODOLOJİ PROGRAMI
Doktora Programı Ders İçerikleri
1. YARIYIL
TOPLUMSAL VE POSTMODERNİST YAKLAŞIMLAR
T3, Kredi 3, ECTS 10
Amaç/İçerik: Postmodernizm kavramı daha 1960'lı yıllarda Amerikalı soyut
ekspresyonizm içinde adı anılan Robert Rauschenberg'in resimlerindeki kolajlarla
birlikte plastik sanatlarda anılmaya başlar. Toynbee'nin tarihçiliği, modernizmin yerine
postmodernizmin geldiği iddialarını da taşımaktadır. Asıl tartışma 1979 yılında Jean-
François Lyotard'ın "Postmodern Durum" adlı kitabıyla başlar. Lyotard'ın iddiası
aslında ideolojilerin ve üst-söylemlerin sonuna gelindiği tezidir. Yani; Marksizm,
Hıristiyanlık ve Aydınlanma gibi insanlığın kurtuluşu üzerine kurulu olan söylemlerin
meşruluk krizinden söz eden Lyotard, yeni telematik ve enformatik çağıyla birlikte
hem sosyal durumun hem de teknoloji sayesinde üretim ilişkileri üzerine kurulu bir
anlayışın sonuna gelindiğinin haberini vermektedir.
Bu derste postmodernizm kavramının politik ve sanatsal izlekleri üzerinde durulacaktır. “Toplumsal ve Postmodernist yaklaşımlar” dersinde Türkiye açısından postmodernizmin çerçevesini de tartışılacaktır.
Değerlendirme Yöntemleri: Dönem sonu ödevi
Önerilen Kaynaklar:
- Ali Akay, Postmodernizm, Leyla ile Mecnun Yayıncılık / Epokhe Dizisi, 2005
- Ali Akay, Eugene W. Holland, J.L. Beller, Michael Hardt, Paul Patton, S.J. Arnott;
Gilles Deleuze'de Toplum ve Denetim, Çeviren: Barış Başaran, Bağlam Yayınları;
İstanbul, 2005
- Ali Akay, Kapitalizm ve Pop Kültür, Bağlam Yayınları; İstanbul, 2002
- Ali Akay Tekil Düşünce, Afa Yayınları; İstanbul, 1999
- Ali Akay, Kıvrımlar 1990'larda Plastik Sanatlar, Bağlam Yayınları, İstanbul, 1996
- Ali Akay, Postmodern Görüntü, Bağlam Yayınları; İstanbul 1997
- Ali Akay, Iktidar ve Direnme Odaklari, Bağlam Yayınları; İstanbul, 1985
Dersin Sorumlusu: Prof. Dr. Ali AKAY
KENT VE MEKANIN TOPLUMSAL ÜRETİMİ
T3, Kredi 3, ECTS 10
Amaç/İçerik: Bu derste önce kent ve mekanın toplumsal üretimi üzerine olan
kuramların genel bir özeti yapıldıktan sonra, 4-5 seçilmiş kent ve mekan üzerine
çalışma seminerde detaylı bir şekilde incelenecektir. Amaç öğrencilerin kent ve
mekan üzerine olan kuramları öğrenirken, bu kuramsal yaklaşımların nasıl araştırma
projesine uyarlanabileceğini sorgulamaları. Seminerin ana sorusu “kent ve mekanı
nasıl sosyolojik bir araştırmanın konusu yapabiliriz?” olacaktır.
Değerlendirme Yöntemleri: Dönem sonu sunulacak proje ve derslerdeki tartışmalara
katılım
Önerilen Kaynaklar:
- LEFEBVRE, Henri, The Production of Space
Dersin Sorumlusu: Yrd. Doç. Dr. Yıldırım ŞENTÜRK
MEKAN VE TOPLUM
T3, Kredi 3, ECTS 10
Amaç/İçerik: Mekan kavramı ve onun üzerine yapılan son dönemlerdeki tartışmalar
modernite ve post-modernite tartışmalarının önemli bir parçası halini aldı. Mekan
kavramı Batı felsefesi geleneği içinde hep bulunmuş anacak M. Foucault’un da
belirttiği gibi hep ölü, sabit, diyalektik olmayan olarak değerlendirilmiştir. Bu bağlamda
dersin temel amacı mekan, toplum ve kimlik ilişkisine eleştirel bir bakışla
yaklaşmaktır. Dersin içinde felsefeden sosyolojiye birçok disiplinde gerçekleşen
mekan üzerine tartışmalar ele alınacak ve Simmel, Lefebvre, Foucault, Deleuze, Soja
gibi isimlerin mekan üzerine tartışmaları değerlendirilecektir.
Değerlendirme Yöntemleri: Yarıyıl sonu ödev değerlendirmesi.
Önerilen Kaynaklar:
- Soja, W. E. Postmodern Geographies, Verso, 1989 (p.10-42)
- Shelds, R. Places on the Margin, Poutledge, 1991 (p. 29-58)
- Benko, G. 'Modernity, Postmodernity and Social Sciences', in Benko, G., U.
Strohmayer (ed.) Space and Social Theory, Blackwell, 1997 (p.1-44)
- Simmel, G. 'Metropolis and Mental Life', in Thompson, K., J. Tunstall (ed.)
Sociological Perspectives, Penguin Books 1971(p.83-91)
- Sennett, R. The Conscience of the Eye, W.W. Norton & Company, 1992 (p.189-
202)
- Frisby, D., Cityscapes of Modernity, Polity 2001 (p.21-51/100-158)
- Soja, W. E., Thirdspace, Blackwell 1996 (p.26-47)
- Lefebvre, H. Writings on Cities, Blackwell 1996 (p.86-110/185-202)
- Lefebvre, H. The Production of Space, Blackwell 1991 (p.1-67)
- Lefebvre, H. 'Space and The State', in Brenber, N. (et al) (ed.) State/Space,
Blackwell 2003 (p.84-100)
- Lash, S., Urry, J. Economies of Signs and Space, Sage 1994
Dersin Sorumlusu: Doç. Dr. İ. Emre IŞIK
SAĞLIK SOSYOLOJİSİ
T3, Kredi 3, ECTS 10
Amaç/İçerik: Sağlık Sosyolojisi kavramı;
Sağlık Sosyolojisinin gelişimi;
Kültür ve Sağlık tanımı;
Kültür ve Sağlık ilişkisi;
Sağlığı etkileyen kültürel ve sosyo-ekonomik faktörler;
Sağlıkta eşitsizlik
Değerlendirme Yöntemleri: Yarıyıl sonu ödev değerlendirmesi /Yazılı sınav
Önerilen Kaynaklar:
- KASAPOĞLU, Aytül, Sağlık Sosyolojisi, Ankara: Sosyoloji Derneği Yayınları,
1999.
- BELEK, İlker, Sınıf, Sağlık, Eşitsizlik, İstanbul: Sorun Yayınları, 1998.
- Toplum Bilim Dergisi, Sayı:13, Sağlık Sosyolojisi Özel Sayısı, 2001.
Değerlendirme Yöntemleri: Yarıyıl sonu ödev değerlendirmesi.
Önerilen Kaynaklar:
Dersin Sorumlusu: Yrd. Doç. Dr. Aylın DİKMEN ÖZASLAN
GÖRSEL ÇALIŞMALAR I
T3, Kredi 3, ECTS 10
Amaç/İçerik: Bu derste öncelikle pozitivist bilimlerin temel argümanlarına ve
araştırma yöntemlerine ilişkin eleştirel bir giriş yapılacaktır. Ardından disiplinlerarası
çalışmaların olanakları ve sınırları tartışılacaktır. Bu tartışmalar temel alınarak, sosyal
yaşamın görsel boyutlarına odaklanan teorik ve metodolojik yaklaşımlar
sorunsallaştırılacaktır.
Değerlendirme Yöntemleri: Yarıyıl sonu ödev değerlendirmesi.
Önerilen Kaynaklar:
- ÇAKIR, Serpil ve Necla Akgökçe (der.), Kadın Araştırmalarında Yöntem, Sel
Yayınları, İstanbul, 1995
- FOUCAULT, Michel, Bilginin Arkeolojisi, Birey Yayıncılık, İstanbul, 1999
- GULBENKIAN KOMİSYONU, Sosyal Bilimleri Açın, Metis Yayınları, İstanbul,
1998
- Defter ve Toplum ve Bilim Dergileri Ortak Çalışma Grubu, Sosyal Bilimleri
Yeniden Düşünmek, Metis Yayınları, İstanbul, 1998
- PROSSER, Jon (der.), Image-Based Research, Falmer Press, London, 1998
Dersin Sorumlusu: Yrd. Doç. Dr. Gamze Toksoy
TOPLUMSAL BELLEK ÇALIŞMALARI
T3, Kredi 3, ECTS 10
Amaç/İçerik: Bu ders çağdaş toplumlardaki “bellek” ile ilgili olguları anlamaya ve
analiz etmeye yarayan temel kavramları konu alır. Maurice Halbwachs tarafından
geliştirilen “Kolektif bellek”, “toplumsal bellek”, “belleğin toplumsal çerçeveleri” gibi
kavramlardan hareketle şimdiki zamana bağlı olarak toplumsal belleğin nasıl yeniden
kurulduğu tartışılacaktır. “Tarih” ve “bellek” arasındaki ilişkiler bu bakış açısıyla
incelenecektir. Bireysel ve kolektif kimliklerin bellek üzerine çalışmadan nasıl
beslendikleri konusuna da değinilecektir. Ailesel bellek, dinsel bellek, travmatik
olaylar belleği, ulusal bellek, siyasi bellek gibi özel örneklerden hareketle “belleğin” ve
“unutmanın” toplumsal kullanımı sorunsalı dersin temel tartışma eksenini
oluşturacaktır. Teorik zorunlu okumalara ve katılımcıların ilgi alanlarına göre
düzenlenen kaynakçaya ek olarak, konulu film ve belgesel gibi görsel malzeme
katılımcıların ilgi alanları doğrultusunda sunulacaktır.
Değerlendirme Yöntemleri: Dönem sonunda sunulacak ödev
Önerilen Kaynaklar:
- Augé Marc, Les formes de l’oubli, Paris, Payot, coll. Manuels, 1998. (150/Aug)
- Bastide Roger, « Mémoire collective et sociologie du bricolage », extrait de
l’année sociologique, 3ème série, vol. 21, 1970.
- Assmann Jan, Kültürel Bellek, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2001
- Halbwachs Maurice, Les cadres sociaux de la mémoire (1925), Albin Michel,
Coll. Bibliothèque de l‚évolution de l‚humanité, 1994.
- Halbwachs Maurice, la mémoire collective, Albin Michel, Coll. Bibliothèque de
l’évolution de l‚humanité, 1997.
- Halbwachs Maurice, On Collective Merory, The University of Chicago Press,
1992
- Jacoby Russell, Belleğini yitiren toplum, Ayrıntı yayınları, 1996
- Hervieu-Léger Danièle, La religion pour mémoire, Paris, Cerf, 1993.
- Nora Pierre, Hafıza Mekanları, Dost kitabevi yayınları, 2006
Dersin Sorumlusu: Yrd. Doç. Dr. Derya FIRAT
EDEBİYAT SOSYOLOJİSİ I
T3, Kredi 3, ECTS 10
Amaç/İçerik: Bu ders estetik ve edebiyat teorilerini, edebi metinlerin doğasını ve
toplumla ilişkisini tartışacaktır. Dersin amacı Cervantes, Proust, Kafka, Beckett gibi
yazarların metinleri ve realizm, ekspresyonizm gibi edebiyat teorileri üzerinden edebi
türleri değerlendiremktir.
Değerlendirme Yöntemleri: Ödev
Önerilen Kaynaklar:
- Berna Moran, Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İletişim Yayınları, İstanbul,
2004.
- Jale Parla, Don Kişot’tan Günümüze Roman, İletişim Yayınları,
İstanbul, 2003.
- Roland Barthes, Yazının Sıfır Derecesi, Metis Yayınları, İstanbul, 2006.
- Franz Kafka, Bütün Eserleri, Cem Yayınevi, İstanbul, 2006.
Öğretim Üyesi: Yrd. Doç. Dr. Sibel Yardımcı
KÜLTÜREL ÇALIŞMALAR I
T3, Kredi 3, ECTS 5
Amaç/İçerik: İngiltere’de Birmingham Kültürel Çalışmalar Merkezi’nde ortaya çıkarak
yayılan Kültürel Çalışmalar yaklaşımının temsil nitelikli kaynaklarının okunması
aracılığıyla, bu alana bir giriş yaparak alanı haritalamaktır. Dersin perspektifi,
Birmingham merkezinde ortaya konan ilk projenin mirasını temel alır. Anılan kalkış
noktasıyla ders her yıl başka boyutlar üzerinden işlenmektedir (Kamusal alan,
edebiat, gündelik hayat...).
Değerlendirme Yöntemleri: Okuma, tartışma ve sunuşlarla örülen ders sürecine
katılımın niteliğinin; makalelerin toplandığı bir özet-dosyasının ve Türkiye üzerine
araştırmaya yönelik bir proje tasarımının değerlendirilmesine dayanacaktır.
Önerilen Kaynaklar:
- Lawrence Grossberg vd. (ed.), Cultural Studies, London, Routledge, 1992.
- C.Nelson vd. (der.), Marxizm and The Interpretation of Culture, London,
McMillan, 1988.
- Elizabeth Long, From Sociology to Cultural Studies, Oxford, Blackwell,
1997.
- E.P. Thompson, İşçi Sınıfının Oluşumu, İstanbul, Birikim Yayınları, 2004.
- Meral Özbek (der.), Kamusal Alan, Hil Yayınları, 2004.
Dersin Sorumlusu: Doç. Dr. Meral ÖZBEK
KÜRESELLEŞME VE SORUNLARI
T3, Kredi 3, ECTS 10
Amaç/İçerik: Yüksek lisans öğrencileri için tasarlanmış haftada üç saat kredili ders ve
tartışma. Sanayileşme ve küreselleşmenin hızla büyüyen kentsel mekanlara etkileri
irdelenmektedir. Özellikle de toplumsal yaşamda, toplumsal, kurumsal yapılarda
dönüşüme neden olan etken ve koşullar üzerine odaklanılmaktadır. Derste kent
insanının karşılaştığı yoksulluk, yabancılaşma ve şiddet gibi temel toplumsal sorunlar
ele alınarak incelenmektedir. Öğrencilerin bir dönem ödevi hazırlama sorumluluğu
vardır.
Değerlendirme Yöntemleri: Yarıyıl sonu ödev değerlendirmesi
Önerilen Kaynaklar:
- KEYDER, Çağlar, İstanbul: Küresel ve Yerel Arasında, İstanbul: Metis
Yayınları, 2000.
- ULAGAY, Osman, Quo Vadis, Ankara: Vadi Yayınları, 1999.
- MANİSALI, Erol, Türkiye ve Küreselleşme, İstanbul: Derin Yayınları, 2002.
Dersin Sorumlusu: Prof. Dr. Esin KÜNTAY
2.YARIYIL
TOPLUMSAL DEĞİŞME SORUNLARI
T3, Kredi 3, ECTS 10
Amaç/İçerik: Doktora öğrencileri için tasarlanmış üç saat kredili ders ve tartışma.
Derste temel toplumsal değişmeler ve kavramlar incelenmektedir. Özellikle ülkemiz
çağdaş kent yaşamındaki değişmelere ağırlıklı olarak yer verilecek son yıllarda
dönüşümü hızlandıran süreçler üzerine odaklanılacaktır. Ders toplumsal değişmenin
neden olduğu sosyal problemleri incelemede analitik düşünceyi kullanıp
geliştirilmesini sağlayacaktır. Alan çalışmalarına ağırlık verilecektir.
Değerlendirme Yöntemleri: Yarıyıl sonu ödev değerlendirmesi.
Önerilen Kaynaklar:
- ÖZDEK, Yasemin, Uluslararası Politika ve İnsan Hakları, İstanbul: Öteki
Yayınları, 2002.
- GÜMÜŞOĞLU, Firdevs (der.), Kent ve İnsan, İstanbul: Bağlam Yayınları,
2002.
- ÖZDEK, Yasemin (der.), Yoksulluk, Şiddet ve İnsan Hakları, Ankara:
TODAİE, 2002.
Dersin Sorumlusu: Prof. Dr. Esin KÜNTAY
KALKINMA SOSYOLOJİSİ
T3, Kredi 3, ECTS 5
Amaç/İçerik: Büyüme ve kalkınma, sosyal ve ekonomik kalkınma, yapısal değişim
teorileri, yapısal değişim ve kalkınma, kalkınmakta olan ülkeler ve Türkiye’de yapısal
değişim.
Değerlendirme Yöntemleri: Yarıyıl sonu ödev değerlendirmesi
Önerilen Kaynaklar:
- MUŞLU, Ayşe, Ders Notları.
Dersin Sorumlusu: Doç.Dr. Ayşe MUŞLU
SOSYOLOJİDE GÜNCEL TARTIŞMALAR
T3, Kredi 3, ECTS 10
Amaç/İçerik: Bu derste görsel kültürden kent çalışmalarına, biosiyaset ve egemenlik
tartışmalarına kadar farklı konulara eğilen metinler ile Giorgio Agamben, Pierre
Bourdieu, Jean Baudrillard, Judith Butler gibi 20. yy. düşünürleri ele alınmaktadır.
Değerlendirme Yöntemleri: Yarıyıl sonu ödev değerlendirmesi.
Önerilen Kaynaklar:
- Foucault, Michel (2000) Hapishanenin Doğuşu, İstanbul: İmge.
- Schmitt, Carl (2005) Siyasi İlahiyat, Ankara: Dost.
- Agamben, Giorgio (2001) Kutsal İnsan. Egemen İktidar ve Çıplak Hayat, İstanbul:
Ayrıntı.
- Bauman, Zygmunt (1997) Modernite ve Holocaust, İstanbul: Sarmal Yayınevi.
- Foucault, Michel (2003) Cinselliğin Tarihi, İstanbul: Ayrıntı
- Butler, Judith (1998) "Toplumsal Cinsiyet Yanıyor", Defter, sayı: 34.
Dersin Sorumlusu: Yrd. Doç. Dr. Sibel YARDIMCI
GEÇ OSMANLI TARİHİ
T3, Kredi 3, ECTS 10
Amaç/İçerik: Dersin amacı geç dönem Osmanlı Tarihi’ni değişik açılardan ele
almaktır. Söz konusu dönemin önemli olaylarını sorgulayıcı bir tutumla gözden
geçirmek ve öğrencilerin kendi doğrularını kendilerinin bulmasına yardımcı olmaktır.
Burada belirli bir dönemin tarihini etraflıca gözden geçirmek yerine çağdaş tarih
araştırmaları yönteminin nasıl uygulanabileceği üzerinde durulmaktadır.
Değerlendirme Yöntemleri: Yarıyıl sonu ödev değerlendirmesi.
Önerilen Kaynaklar:
- UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Devletinde Merkez ve Bahriye
Teşkilatı, Ankara, 1984.
Dersin Sorumlusu: Prof. Dr. Filiz ÖZER
TÜRK MODERNLEŞMESİNE SOSYOLOJİK YAKLAŞIMLAR
T3, Kredi 3, ECTS 10
Amaç/İçerik.Türkiye’de modernleşme hedefi, Osmanlı İmparatorluğu’nda başlayıp
Cumhuriyet Türkiye’sine ve günümüze kadar farklı boyutlarla tartışılan bir konu
olmuştur. Bu derste Türkiye’deki modernleşme tartışmalarının tarihini incelemek
yerine kurumsallaşmış sosyoloji ile birlikte yapılan tartışmalar, bu tartışmalara
sosyoloji düşünürlerinin nasıl yaklaştıkları ve önerileri tartışılacaktır. Ziya Gökalp,
Prens Sabahattin, H. Ziya Ülken, Niyazi Berkes v.b. gibi düşünürlerin fikirleri
incelenecektir.
Değerlendirme Yöntemleri: Yarıyıl sonu ödev değerlendirmesi
Önerilen Kaynaklar:
- PARLA Taha , Ziya Gökalp, Kemalizm ve Türkiye'de Korporatizm, İletişim
Yayınları, İstanbul, 1993.
-KAYALI Kurtuluş, Türk Düşünce Dünyasının Bunalımı, , İletişim Yayınları,
İstanbul, 2000.
- KAYALI Kurtuluş, Türk Düşünce Dünyasında Yol İzleri, İletişim Yayınevi; 2001.
- BERKES Niyazi, Türkiye'de Çağdaşlaşma, Doğu-Batı Yayınları.
- KAÇMAZOĞLU H. Bayram, Türk Sosyoloji Tarihi Üzerine Araştırmalar Öncüleri ve
Temelleri Çerçevesinde Yaklaşımlar, , Birey Yayıncılık; Aralık 1999.
Dersin Sorumlusu: Yrd.Doç.Dr. Çağlayan Kovanlıkaya
KÜLTÜREL ÇEŞİTLİLİĞİN SİYASETİ
T3, Kredi 3, ECTS 10
Amaç/İçerik: Bu deste çokkültürcülük tartışmaları ele alınarak, bu alandaki literatür ve
uygulamalar incelenecektir. Kuzey Amerika, Avustralya ve Avrupa’da gerçekleşen bu
çerçevede tartışmalar detaylı biçimde değerlendirilecektir.
Değerlendirme Yöntemleri: Yarıyıl sonu ödev değerlendirmesi/ Yazılı sınav.
Önerilen Kaynaklar:
- Geddes, A. (2003) "Migration and the Welfare State in Europe in S. Spencer (ed)
The Politics of Migration Oxford: Blackwell
- Kymlicka, W. (2003) "Immigration, Citizenship, Multiculturalism: Exploring the
Links" in in S. Spencer (ed) The Politics of Migration Oxford: Blackwell
- Kivisto, P. (2002) Multiculturalism in a Global Society Oxford: Blackwell
- Kaya, A. (2001). Sicher in Kreuzberg. Biefeld: Transcript
Dersin Sorumlusu: Doç. Dr. İ. Emre IŞIK
SİYASİ VE TOPLUMSAL DÜŞÜNCELER TARİHİ
T3, Kredi 3, ECTS 10
Amaç/İçerik: Bu doktora dersi “ideolojik” üstyapı ile iktisadi altyapı arasındaki ilişkiyi
konu alan bir araştırma niteliğini taşımaktadır. Bu çerçevede “ideoloji”, bireylerin
gündelik yaşamlarını anlamlandırmalarına işaret etmesi açısından belirli bir anlamda
kullanılmaktadır. K.H. Marx’ın Grundrisse ve Kapital metinleri, diğerlerinin yanında,
bu ders için öngörülen ana metinlerden ikisidir.
Değerlendirme Yöntemleri: Yarıyıl sonu ödev değerlendirmesi.
Önerilen Kaynaklar:
- Marx, K.H., Grundrisse
- Marx, K.H., Kapital
Dersin Sorumlusu: Doç. Dr. Türker ARMANER
ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ
T3, Kredi 3, ECTS 10
Amaç/İçerik:
Sanayi ve iş ortamında insanın eğitimi ve mesleğe yöneltilmesi, güdülenmesi ve
verimliliğin arttırılması, çalışma yaşamının kalitesini geliştirme, işletmelerde stres ve
iş kazaları, çalışanların ruh sağlığı ve güvenliği, işletmelerde toplam kalite yönetimi.
Değerlendirme Yöntemleri: Yarıyıl sonu ödev değerlendirmesi
Önerilen Kaynaklar:
- OSMAY, Nüvit, İnsan Mühendisliği, İstanbul: Alfa Yayınları, 2002.
- ÖZGÜVEN, Ethem, Endüstri Psikolojisi, İstanbul: Pdrem Yayınları, 2003.
- SABUNCUOĞLU, Zeyyat, Çalışma Psikolojisi, Bursa: Uludağ Üniversitesi
Yayınları, 2002.
Dersin Sorumlusu: Prof. Dr. Müzeyyen Güler
ULUSAŞIRI ÇALIŞMALAR
T3, Kredi 3, ECTS 10
Amaç/İçerik: Ulusaşırı Toplumsal Çalışmalar (transnational studies), toplumsal
olguların şekil almasında, karmaşık, ulusaşırı ilişkilerin ve bağlantıların rolünü
irdelerken, günümüz dünyasının oluşumunu tek bir yöne doğru ilerleyen yekpare bir
süreç olarak görmek yerine, onun farklı toplumsal grupların ve yerlerin müdahalesiyle
şekillendiğine, bu yüzden de birbiriyle çelişen uygulamaları, süreçleri ve sonuçları da
içerisinde barındırdığına vurgu yapan çalışmaları içeriyor. Toplumsal pratiklerin
ulusaşırı yanına vurgu yapmak, mekânın veya sınırların öneminin kalmadığı
anlamına gelmez. Aksine, insan, eşya, meta, para ve enformasyon başta olmak
üzere bir çok cismin sınırlar arası dolaştığı bir dünyada, bu cisimlerin dolaşımı, farklı
toplumsal gruplar, kurumlar ve yerler arasında yeni hiyerarşik ilişkilerin kurulmasını
sağlıyor. Böyle bir kuramsal çerçeve, küreselleşme çalışmalarının alışılagelmiş
hatalarını tekrar etmeden, günümüz toplumsal olgularını anlayabilmemiz için
alternatif bir yaklaşım ve araştırma stratejisi sunuyor.
Bu ders kapsamında Ulusaşırı Toplumsal Çalışmaları besleyen klasik çalışmalar ve
temel yaklaşımlar incelenecek ve tartışılacak.
Değerlendirme Yöntemleri: Yarıyıl sonu ödev değerlendirmesi.
Önerilen Kaynaklar:
- POLANYI, Karl, Büyük Dönüşüm: Çağımızın Sosyal ve Ekonomik Kökenleri,
İletişim Yayınları, 2000.
- WALLERSTEIN, Immanuel, Dünya Sistemleri Analizleri, Aram Yayınları, 2004.
- LOOMBA, Ania, Kolonyalizm Postkolonyalizm, Ayrıntı Yayınları, 2000.
Dersin Sorumlusu: Yrd. Doç. Dr. Yıldırım ŞENTÜRK
KÜLTÜREL KİMLİK, ETNİSİTE VE GÖÇ
T3, Kredi 3, ECTS 5
Amaç/İçerik: Bu ders çağdaş toplumlardaki Kültürel Kimlik, Etnilerarası İlişkiler ve
Nüfus Hareketleri ile ilgili olguları anlamaya ve analiz etmeye yarayan temel
kavramları konu alır. Göç sosyolojisi ve etnilerarası ilişkiler sosyolojisi alanlarındaki
teorik bilginin yanı sıra bu alanlardaki saha araştırmalarını da konu alacak olan bu
derste Avrupa’daki göç hareketlerine, Osmanlı’dan günümüze nüfus hareketleri ve
iskân politikasına, Türkiye’deki iç ve dış göç sürecine, dinsel ve etnik azınlıklara
değinilecektir. Bütünleşme, asimilasyon, akültürasyon, ulusal mensubiyet ve
vatandaşlık, kozmopolitizm, çokkültürlülük, diaspora, ayrımcılık ve ırkçılık sorunsalları
“Kültürel Kimlik, Etnilerarası İlişkiler ve Nüfus Hareketleri” dersinin temel tartışma
eksenini oluşturacaktır. Teorik zorunlu okumalara ve katılımcıların ilgi alanlarına göre
düzenlenen kaynakçaya ek olarak, konulu film ve belgesel gibi görsel malzeme
katılımcıların ilgi alanları doğrultusunda sunulacaktır.
Değerlendirme Yöntemleri:
Önerilen Kaynaklar:
- ABADAN-UNAT, Nermin, Bitmeyen Göç: Konuk İşçilikten Ulus-Ötesi
Yurttaşlığa, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2002
- ABOU, Selim, Identité culturelle – relations interethniques et problèmes d’acculturation, Edition Anthropos, 1981
- ARI, Kemal, Büyük Mübadele, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, 1995
- DÜNDAR, Fuat, Türkiye Nüfus Sayımlarında Azınlıklar, Çiviyazıları Yayınları, İstanbul, 2000.
- DÜNDAR, Fuat, İttihat ve Terakki’nin Müslümanları İskan Politikası (1913- 1918), İletişim Yayınları, İstanbul, 2001
- SCHNAPPER, Dominique, Sosyoloji Düşüncesinin Özünde Öteki ile İlişki, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2005
Dersin Sorumlusu: Yrd. Doç. Dr. Derya FIRAT
GÖRSEL ÇALIŞMALAR II
T3, Kredi 3, ECTS 10
Amaç/İçerik: Günlük yaşantımızın kaçınılmaz bir parçası olan görüntüler, sürekli
değişen ve her geçen gün daha da karmaşıklaşan üretim ve dolaşım biçimleriyle
yaşadığımız toplumun temel dinamiklerinden biri haline gelmişlerdir. Bu derste,
görsel malzemelerin sosyal bilimsel düşünce içindeki yeri sorunsallaştırılarak
görüntülerin sosyal yaşam üzerindeki etkisinin incelendiği araştırma örnekleri
değerlendirilecektir.
Değerlendirme Yöntemleri: Yarıyıl sonu ödev değerlendirmesi.
- Önerilen Kaynaklar: BARTHES, Roland, Camera Lucida, Altıkırkbeş Yayınları,
İstanbul, 1996
- BERGER, John, Görme Biçimleri, Metis Yayınları, İstanbul, 2002
- COLLIER, J.&COLLIER M., Visual Anthropology, University of New Mexico
Press, Albuquerque, 1986
Dersin Sorumlusu: Yrd. Doç. Dr. Gamze TOKSOY
ETNOGRAFİK ÇALIŞMALAR
T3, Kredi 3, ECTS 10
Amaç/İçerik: Atölye tarzında düzenlenmiş olan bu derste, etnografik araştırmalarla
ilgili kuramsal ve metodolojik yaklaşımlara genel bir giriş yapıldıktan sonra, atölyeye
katılan her bir öğrencinin araştırma pratiğini geliştirebilecek nitelikta saha çalışmaları
yapılacaktır.
Değerlendirme Yöntemleri: Öğrenciler, ders süresince ele alınan konular
çerçevesinde yapacakları saha araştırmasının değerlendirmesi ile ilgili 10-15
sayfadan oluşan ödevlerini yazmakla sorumludurlar.
Önerilen Kaynaklar:
- KÜMBETOĞLU, Belkıs (2005), Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem
ve Araştırma, Bağlam Yayınları, İstanbul.
- DENZIN N. & LINCOLN Y. (2000), Qualitative Research, Sage Publication,
London.
Dersin Sorumlusu: Yrd. Doç Dr. Yıldırım Şentürk
Yrd. Doç. Dr. Gamze Toksoy
KÜLTÜREL ÇALIŞMALAR II
T3, Kredi 3, ECTS 5
Amaç/İçerik: Dersin amacı, Türkiye'de popüler kültür tartışmalarını ele almak ve dünden
bugüne bu konuda yazılmış kitap ve makaleleri okuyarak, tartışmaktır. Dersin başında
dünyada genel olarak kültür ve popüler kültür konusunda geliştirilmiş ana kavram ve
yaklaşımlar değerlendirilmektedir. Öğrenciler, Türkiye'de bu konuda öne sürülen ana
görüşleri ve temel kavramların ele alınış tarzlarını karşılaştıran bir makale yazmanın
yanısıra, ilgilendikleri bir konuda dar kapsamlı bir araştırma yapıp yazmakla
sorumludurlar. Kültürel Çalışmalar I dersi bu dersin ön gereğidir.
Değerlendirme Yöntemleri: Yarıyıl sonu ödev değerlendirmesi.
Önerilen Kaynaklar:
- WILLIAMS, Raymond, Kültür, İstanbul: İletişim Yayınları, 1997.
- ELIAS, Norbert, Uygarlık Süreci 1-2, İstanbul: İletişim Yayınları, 1999.
- MODLESKİ, Tania, Eğlence İncelemeleri, İstanbul: Metis Yayınları, 1999.
- ÖZBEK, Meral, Popüler Kültür ve Orhan Gencebay Arabeski, İstanbul: İletişim
Yayınları, 1993.
- KÜÇÜK, Mehmet (der.), Medya, İktidar, İdeoloji, İstanbul: Ark Yayınları, 1996.
Dersin Sorumlusu: Doç.Dr. Meral ÖZBEK
DİNLER SOSYOLOJİSİ
T3, Kredi 3, ECTS 5
Amaç/İçerik: Son yıllarda dünyada bir yandan dinsel hareketlerin yükselişi diğer
yandan klasik dinlerin çatısı altında aradıkları anlamı bulamayan bireylerin yeni
kutsallıklara, yeni inançlara yönelişleri gündeme gelmeye başladı. Ders öğrencilere
bir yandan din olgusunu sosyolojik olarak anlamalarını diğer yandan da modernlik ile
dinin ilişkisini yeniden düşünmelerini sağlayacak kuramsal araçları sunmayı
hedeflemektedir. Ayrıca inancın bireyselleşmesi, farklılaşması, çoğu kez Hint ve Uzak
Doğu dinlerinin etkisi altında gelişen yeni kutsallıklarve modernliğin dinsel ürünleri
üzerinde de durulacaktır.
Değerlendirme Yöntemleri: Dönem sonu ödevi
Önerilen Kaynaklar:
- Durkheim E., Dini Hayatın İlkel Biçimleri, İstanbul, Ataç Yayınları, 2005.
- Marx K., Engels F., Din Üzerine, Anakara, Sol Yayınları, 2002.
- Weber M., Sosyoloji Yazılar, İstanbul, İletişim Yayınları, 2005.
- Wach J., Din Sosyolojisine Giriş, Ankara İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1987.
- Köse A., Milenyum Tarikatları, İstanbul, Truva Yayınları, 2006.
- Malinowski B., Büyü, Bilim ve Din, İstanbul, Kabalcı Yayınevi, 2000.
- Corm G., 21. Yüzyılda Din Sorunu, İstanbul, İletişim Yayınları, 2006.
- Armaner N., Dini Belirtiler, Ankara, Demirbaş Yayınları, 1973.
Dersin Sorumlusu: Yrd.Doç. İpek MERÇİL
YİRMİNCİ YÜZYILDA TARİHYAZIMI
T3, Kredi 3, ECTS 5
Amaç/İçerik: Bu ders, geç Osmanlı ve modern Türkiye tarihi üzerine bibliyografik ve
historiyografik düzeyde bir bilgi birikimini hedeflemektedir. Derste belli başlı
tarihçilerin Osmanlı ve modern Türkiye tarihine de uyarlanabilecek yöntemlerinin
gözden geçirilmesine ilaveten yirminci yüzyıl boyunca tarihçileri ve tarihçiliği etkilemiş
tarihyazımına dair temel yaklaşımlar –Annales Okulu, İngiliz Marksist tarihçiler gibiele
alınacaktır.
Değerlendirme Yöntemi: Yarıyılsonu ödev değerlendirmesi
Önerilen Kaynakça:
‐ DİRLİK, Arif, Postkolonyal Aura: Küresel Kapitalizm Çağında Üçüncü Dünya Eleştirisi, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, İstanbul, 2005.
‐ HAROOTUNIAN, Harry, Tarihin Huzursuzluğu, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, İstanbul, 2006.
‐ HAROOTUNIAN, Harry, İmparatorluğun Yeni Kılığı: Kaybedilen ve Tekrar Ele Geçirilen Paradigma, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, İstanbul, 2006.
‐ IGGERS, Georg G., Yirminci Yüzyılda Tarihyazımı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2003.
Dersin Sorumlusu: Prof. Dr. Ali AKAY
