Program tanımları
ESKİ TÜRK EDEBİYATI YÜKSEK LİSANS PROGRAMI
DERS İÇERİKLERİ
BİRİNCİ YARIYIL
EDEBİYAT BİLGİ VE TEORİLERİ
2 Saat/Hafta T 2, Kredi 2, AKTS 5
Amaç/İçerik: Divan edebiyatının özellikle belagata (retoriğe) ait kısmını kapsamına alan bu
derste, söz ve anlam sanatları üzerinde durulmaktadır. Ayrıca yine belagata dahil edilen
muamma, lugaz, leb değmez, muvaşşah, tarih düşürme gibi konular da işlenmektedir.
Değerlendirme Yöntemleri: Ara sınav, yarıyıl sonu sınavı.
Önerilen Kaynakça:
WELLEK, Rene, WARREN, Austin, Edebiyat Biliminin Temelleri (Çev. Ahmet Edip Uysal),
Ankara, 1983.
KAYA, Bilgegil, Edebiyat Bilgi ve Teorileri, İstanbul, 1989.
SARAÇ, M. A. Yekta, Klasik Edebiyat Bilgisi-Belagat, İstanbul, 2000.
KÜLEKÇİ, Numan, Edebî Sanatlar, Ankara, 1999.
KOCAKAPLAN, İsa, Edebî Sanatlar, İstanbul, 1998.
Dersin Sorumlusu: Doç. Dr. Nihat Öztoprak.
DİVAN ŞİİRİNDE NAZIM ŞEKİL VE TÜRLERİ
2 Saat/Hafta T 2, Kredi 2, AKTS 5
Amaç/İçerik:Bu derste, lisans öğrenimi sırasında “Eski Türk Edebiyatına Giriş” adı altında
okutulan derste verilen beyitlerle kurulan nazım şekilleri (kaside, gazel, mesnevî vb.),
bentlerle kurulan nazım şekilleri (şarkı, murabba, terkib-i bent vb.) ve nazım türleri (tevhid,
medhiye, fahriye vb.) ileri düzeyde okutulmakta, örnek metinleri incelenilmektedir.
Değerlendirme Yöntemleri: Ara sınav, yarıyıl sonu sınavı.
Önerilen Kaynakça:
DİLÇİN, Cem, Örneklerle Türk Şiiri Bilgisi, Ankara, 1997.
PEKOLCAY, Necla, Eraydın, Selçuk; Tahralı Mustafa, İslami Türk Edebiyatında Şekil Ve
Nevilere Giriş, İstanbul, 2000.
AKAR, Metin, Türk Edebiyatında Manzum Mirac-nāmeler, Ankara, 1987.
ERDOĞAN, Mustafa, Türk Edebiyatında Muhammes, Ankara, 2002.
ÇELEBİOĞLU, Amil, Türk Edebiyatında Mesnevi, İstanbul, 1999.
Dersin Sorumlusu: Yard. Doç. Dr. Müjgan Çakır
MESNEVÎ KARŞILAŞTIRMALARI
2 Saat/Hafta T 2, Kredi 2, AKTS 5
Amaç/İçerik: Bu derste, Leylâ vü Mecnûn, Yûsuf u Züleyhâ, Hüsrev ü Şîrîn vb.
mesnevîlerdeki şekil ve içerik karşılaştırması yapılmaktadır.
Değerlendirme Yöntemleri: Ara sınav, yarıyıl sonu sınavı.
Önerilen Kaynakça:
FUZULİ, Leyla vü Mecnun, Haz. Muhammed Nur Doğan, İstanbul, 1996.
ÜNVER, İsmail, “Mesnevi”, Türk Dili-Divan Şiiri Özel Sayısı, Ankara, 1986.
ÇELEBİOĞLU, Amil, Türk Edebiyatında Mesnevi, İstanbul, 1999.
KÜLEKÇİ, Numan, Mesnevi Edebiyatı Antolojisi,2 C., Erzurum, 1999.
ŞENTÜRK, Ahmet Atilla, XVI. Asra Kadar Anadolu Sahası Mesnevilerindeki Edebi
Tasvirler, İstanbul, 2002.
Dersin Sorumlusu: Yard. Doç. Dr. Hanife Koncu
DİVAN ŞİİRİNDE MAZMUNLAR
2 Saat/Hafta T 2, Kredi 2, AKTS 5
Amaç/İçerik: Bu derste, Divan şiirinde sık sık geçen “mazmun” kavramı üzerinde
durulmakta, çeşitli mazmunlar hakkında bilgi verilerek, örnek metinlerde mazmun bulma,
açıklama yapma ve inceleme çalışmaları gerçekleştirilmektedir.
Değerlendirme Yöntemleri: Yazılı sınav
Önerilen Kaynakça:
ONAY, Ahmet Talat, Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar, 1992.
PALA, İskender, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Ankara.
OLGUN, Tahir, Edebi Mektuplar, Haz. Cemal Kurnaz, Ankara, 1999.
ZAVATÇU, Gencay, Divān Edebiyatı Kişiler-Kişilikler Sözlüğü, Ankara, 2006.
Dersin Sorumlusu: Yard. Doç. Dr. Hanife Koncu
EL YAZMASI METİNLERİN İMLÂ VE DİL ÖZELLİKLERİ
4Saat/Hafta T 2, Kredi 4, AKTS 10
Amaç/İçerik: Hepsi de el yazısı niteliğinde olan Eski Türk edebiyatı metinleri, çeşitli nesih,
ta’lik ve diğer hatlarla yazılmıştır. Bu derste, öncelikle bu tür yazma eserlerin, dönemlere,
hatta kişilere göre değişik özellikler gösteren imlâları ve harflerin yazılış tarzları üzerinde
durulacaktır. Ayrıca bu tip yazma eserlerin Lâtin harflerine bilimsel alfabe ile
(transkripsiyonla) aktarılması, bunların dil özellikleri, açıklanılması gibi hususları da dersin
temel konuları arasındadır.
Değerlendirme Yöntemleri: Ara sınav, yarıyıl sonu sınavı.
Önerilen Kaynakça:
Lokmani Dede (Haz. Prof. Dr. Halil Ersoylu), Menakıb-ı Mevlana, TDK, Ankara, 2001.
TİMURTAŞ, Faruk Kadri, Eski Türkiye Türkçesi, İstanbul, 1994.
Dersin Sorumlusu: Yard. Doç. Dr. Müjgan Çakır
İKİNCİ YARIYIL
EL YAZMASI METİNLERİN ELEŞTİRİLİ YAYIMI
2 Saat/Hafta T 2, Kredi 2, AKTS 5
Amaç/İçerik: Bu derste, El Yazması Metinlerin İmlâ ve Dil Özellikleri dersinde
öğretilenlerin desteği ile, el yazması durumunda bulunan Eski Türk edebiyatı metinlerinin
bilimsel alfabe ile Lâtin harflerine aktarılması yöntemleri öğretilmektedir. Ayrıca, yine bu
derste yapılan eleştirili yayımın (edisyon-kritikli yayımın) yöntemleri, örneklerle konu
edilmektedir.
Değerlendirme Yöntemleri: Ara sınav, yarıyıl sonu sınavı.
Önerilen Kaynakça:
Lokmani Dede (Haz. Prof. Dr. Halil Ersoylu), Menākıb-ı Mevlānā, TDK, Ankara, 2001.
Kız Destanı, (Haz. Prof. Dr. Halil Ersoylu), TDK, Ankara, 1996.
Mesud Bin Ahmed (Haz. Cem Dilçin), Süheyl ü Nev-Bahar, Ankara, 1991.
Dede Korkut Kitabı I, (Haz. Muharrem Ergin), TDK, Ankara, 1997.
Seydi Ali Reis, (Haz. Mehmet Kiremit), Mir’atü’l-Memālik, TDK, Ankara, 1999.
Dersin Sorumlusu: Doç. Dr. Sebahat Deniz
DİVAN EDEBİYATINDA ELEŞTİRİ
2 Saat/Hafta T 2, Kredi 2, AKTS 5
Amaç/İçerik: Bu derste, Sehî, Latifî, Âşık Çelebi tezkireleri gibi, döneminin biyografik
türdeki eserlerinde bulunan edebiyat eleştirisi üzerinde durulmaktadır. Ayrıca hiciv türüne de
yer verilmektedir.
Değerlendirme Yöntemleri: Ara sınav, yarıyıl sonu sınavı.
Önerilen Kaynakça:
Hece-Eleştiri Özel Sayısı
TOLASA, Harun, Sehî, Latifî, Âşık Çelebi Tezkirelerine Göre 16. yy.’da Edebiyat Araştırma
ve Eleştirisi I, İzmir, 1983.
Şeyhi’nin Harnāmesi, Haz. Faruk Kadri Timurtaş, İstanbul, 1971.
Nef’i ve Sihām-ı Kaza, Haz. Metin Akkuş, Ankara, 1998.
Dersin Sorumlusu: Yard. Doç. Dr. Hanife Koncu
DİVAN NESRİNDE TÜRLER
2 Saat/Hafta T 2, Kredi 2, AKTS 5
Amaç/İçerik: Bu derste, Divan nesrinin sade, orta ve süslü türleri üzerinde, çeşitli örnek
metinlerle durulmaktadır.
Değerlendirme Yöntemleri: Ara sınav, yarıyıl sonu sınavı.
Önerilen Kaynakça:
İZ, Fahir, Eski Türk Edebiyatında Nesir, Ankara, 1996.
ÜZGÖR, Tahir, Türkçe Divan Dibaceleri, Ankara, 1990.
COŞKUN, Menderes, Nābi, Tuhfetü’l-Haremeyn, Ankara, 2002.
Dersin Sorumlusu: Yard. Doç. Dr. Hanife Koncu
DİVAN ŞİİRİNİ AÇIKLAMA VE YORUMLAMA
4 Saat/Hafta T 2, Kredi 4, AKTS 10
Amaç/İçerik: Divan edebiyatına ait metinlerin açıklama ve yorumlarına yer verilen bu derste,
çeşitli şairlerin şiirlerinden parçalar işlenmekte, özellikle bu konuda yapılmış incelemeler
üzerinde de durulmaktadır.
Değerlendirme Yöntemleri: Ara sınav, yarıyıl sonu sınavı.
Önerilen Kaynakça:
ONAY, Ahmet Talat, Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar, Ankara, 1992.
PALA, İskender, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Ankara, (tarihsiz)
KURNAZ, Cemal, Hayali Bey Divanı’nın Tahlili, İstanbul, 1996.
TARLAN, Ali Nihad, Şeyhi Divanı’nı Tektik, İstanbul, 1964.
TOLASA, Harun, Ahmet Paşa’nın Şiir Dünyası, Ankara, 1973.
Dersin Sorumlusu: Yard. Doç. Dr. Müjgan Çakır
METİN ÇÖZÜMLEME
2 Saat/Hafta T 2, Kredi 0, AKTS 5
Amaç/İçerik: Bu derste metinlerarası ilişkiler çerçevesinde Eski Türk Edebiyatı ile Halk
Edebiyatı arasındaki bağlantılar üzerinde durulacaktır. Derste öncelikle metinlerarasılık
kavramı ve bunu oluşturan alıntı, gizli alıntı, anıştırma, yansılama, alaycı dönüştürüm ve
öykünme yöntemleri açıklanacaktır. Daha sonra Eski Türk Edebiyatı tarihi çerçevesinde,
divan ve âşık şiirinde mazmun, imge ortaklığı, mani, türkü gibi şekillerin divan şiirinde
kullanılması; mesnevîlerle halk hikâyeleri arasındaki benzerlik ve farklılıkların
yorumlanması, metin incelemeleri yapılarak ele alınacaktır.
Değerlendirme Yöntemleri: Ara sınav, yarıyıl sonu sınavı.
Önerilen Kaynakça:
AKTULUM, Kubilay, Metinlerarası İlişkiler, Öteki Yayınevi, Ankara, 1999, 294 s.
ALPTEKİN, Ali Berat, Halk Hikâyelerinin Motif Yapısı, Akçağ Yayınları, Ankara, 1997, 417
s.
ELÇİN, Şükrü, Gevherî Divanı, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay., Ankara 1998, 763 s.
Fuzûlî, Leylâ vü Mecnûn, Haz. Muhammed Nur Doğan, Çantay Kitabevi, İstanbul 1996, 536
s.
KARADAĞ, Metin, Erzurumlu Emrah, Ayyıldız Yay., Ankara 1996, 470 s.
KAVRUK, Hasan, Eski Türk Edebiyatında Mensûr Hikâyeler, Millî Eğitim Bakanlığı
Yayınları, İstanbul, 1998, 232 s.
KAYA, Doğan; M. Sabri Koz (haz.), Halk Hikâyeleri I, Kitabevi Yayınları, İstanbul, 2000,
312 s.
Kemal Paşazâde, Yūsūf u Züleyhā, Haz. Mustafa Demirel, Kültür ve Turizm Bakanlığı
Yayınları, Ankara, 1983, 248 s.
KÖSE, Nerin, “Raglan’ın ‘Geleneksel Kahraman Kalıbı’ ve Türk Halk Hikâyeleri”, Millî
Folklor, sayı: 45, Bahar 2000, s. 22-39.
KURNAZ, Cemal, Halk ve Divān Şiirinin Müşterekleri Üzerine Denemeler, Akçağ Yayınları,
Ankara, 1990, 172 s.
Süleyman Tevfik, Leylâ ile Mecnûn, Haz. Kemel Yavuz, MVT Yay., İstanbul 2006, 359 s.
Lecturer: Asst. Prof. Muharrem Kaya
